Tavarruk ve malı satın almadan satmak

(4008) no'lu fetvanın ikinci sorusu: Soru 2: Babam bu gün 'Borç' diye bilinen bir tür alış veriş yapıyor. Örneğin bin riyal verip bin iki yüz riyal alıyor. Biri borç istediği zaman babama haber gönderiyor babam da borç isteyenin istediği miktar para ile çarşıdan kumaş alıyor. Örneğin adam babamdan altı bin Riyal borç istiyor babam da bu miktar değerinde kumaş satın alıyor ve kumaşı satıcının yanında bırakıyor. Daha sonra borç isteyen adamla beraber yanında iki şahit ve bir katip olduğu halde kumaşçıya gidiyorlar. Adam kumaşı babamdan satın alıyor ve aynı kumaşçıya satıp o miktarı satıcıdan alıyor. Bu durumda kumaş satıcıda kalıyor. Sonuç olarak satıcıdan mal alınarak tekrar ona satılıyor. Babam bu işi ile ilgili şu ayeti delil gösteriyor: Belirlenmiş bir süre için birbirinize borçlandığınız vakit onu yazın. Bu ayet ile bu şekilde mi amel edilir?

Cevap 2: Öncelikle, eğer baban kendisinden mal isteyen kişiye çarşıdan malı almadan vade ile satıyorsa caiz değilidir. Çünkü Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Yanında olmayan bir şeyi satma. (Bölümün numarası 13; Page No. 252) İkinci olarak: Peşin bin riyalin belli bir vakte kadar bin iki yüz riyale satılması caizdir. Çünkü ayette şöyle buyurulmuştur: Ey iman edenler! Belirlenmiş bir süre için birbirinize borçlandığınız vakit onu yazın. Ayet.Üçüncü olarak: Babanın ikinci satışı caiz olması için ilk satışta malı kabzetmesi gerekir. Nitekim Efendimiz (s.a.v.) şöyle bir hadis nakledilmiştir: Kim bir yiyecek satın alırsa, onu ölçmeden satmasın. Bu hadisi Müslim rivayet etti. Yemekler ile ilgili de ondan, kendisinin bir şeyi satın aldıktan sonra onu kabz etmeyinceye kadar başkasına satmadığı nakledilmiştir. Müslim, Ahmed'in Müsned'inde Yemeklerin geneli ile ilgili Hakim b. Hazim'den şu hadis nakledilmiştir: Dedim ki: Ya Resûlellah, ben alış veriş yapıyorum, benim için bunlardan helal olan nedir ve bana haram olan nedir? Buyurdu ki: "Bir şey satın aldığın zaman, onu tamamen teslim alıncaya kadar onu satma." Bu hadisi Darekutni nakletmiştir. Zeyd b. Sabit'in rivayet ettiği şu hadisi ise Ebu Davud nakletmiştir: Peygamber (s.a.v.), tüccarın, malı pazara getirmeden, yolda karşılamayı nehyetmiştir. Tirmîzî dışında yedi hadis imamının İbn Abbas'dan naklettikleri bir hadiste ise Efendimiz (s.a.v.) şöyle dediği ifade edilmektedir: Kim bir yiyecek satın alırsa, onu tam olarak teslim almadıkça onu satmasın. İbn Abbas devamında ben aynen böyle uyguluyorum dedi. Bütün bu hadisler mal kabz edilmeden satılamayacağına delalet etmektedir. Dördüncü olarak: Eğer baban kumaşı kabzetmiş ise satması caizdir. (Bölümün numarası 13; Page No. 253)  Beşinci olarak : Kim babandan o kumaşı satın alır ise ancak kabz ettikten sonra satabilir.Altıncı olarak: Elinde parası olmadığı için malı vadeli alıp peşin olarak satan kişi için Ülemânın sahih görüşüne herhangi bir beis yoktur. Buna 'Tavarruk Meselesi' denmektedir. Bununla birlikte aldığı fiyattan daha düşüğüne satması caiz değildir. Başarı Allah'tandır! Allah, Peygamberimiz Hz. Muhammed'e (s.a.v.), âilesine ve sahabesine salât ve selam etsin.