Satıcının malın fiyatını düşürecek bir kusuru gizlemesi

(19637) no'lu fetvanın ondokuzuncu sorusu: Soru 19: Kırık ya da çalışmayan, bozuk bir cihaz ve ona benzer bir malı akit esnasında kusurunu söylemeksizin satmanın hükmü nedir? Ve müşterinin malın kusurunu öğrendikten sonra malı iade etme hakkı var mıdır?

Cevap 19: Eğer malın fiyatını düşürecek bir kusuru varsa ya da bizzat kendinde bir eksiklik mevcutsa bu müşteriyi aldatmak olur. Satıcının bu kusuru gizlemesi haramdır. Maldaki kusur satış akdinden önce bulunuyorsa ve bu durum müşteriye satış akdi tamamlandıktan sonra bildirildiyse, müşteri malı elinde tutabilir ya da diyetini alabilir. Diyet ise, kusurlu mal ile kusursuz mal arasındaki fiyat farkıdır. Önce kusursuz mal, sonra da kusurlu malın fiyatı belirlenir ve müşteri satıcıdan aradaki farkı alır. Ayrıca müşterinin malı geri verip, parasını alma hakkı da vardır. Bu ise "kusur muhayyerliği" olarak adlandırılır. Bunun delili Ukbe b. Amir (r.a.)'in şu rivayetidir: "Resulullah (s.a.v.)'i şöyle derken duydum: Müslüman müslümanın kardeşidir. Bir müslümanın kardeşine ayıbını açıklamadıkça ayıplı bir malı satması helal olmaz. Ahmed b. Hanbel Müsned'inde Ve İbn Mace Sünen isimli eseri 2. cilt sayfa: 755'de rivayet etmiştir. Buradaki hadis İbn Mace'nin naklettiği lafızlarla nakledilmiştir. Ayrıca Buhari Sahih'inde 3. cilt sayfa:10'da Ukbe b. Âmir'den mevkuf olarak şu lafızlarla nakletmiştir: Müslüman bir kimsenin, bir malda kusur olduğunu bildiği halde, müşteriye haber vermeden satması helal olmaz. Bu konuya bir delil de Buhari'nin Sahih'inde Hâkim b. Hızam'dan naklettiği şu rivayettir: Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: Alışveriş yapanlar birbirlerinden ayrılmadıkça muhayyerdirler. Müşteri ve satıcı doğru sözlü olurlar ve her şeyi açıklarlarsa alışverişlerinde bereket olur, eğer gizlerler ve yalan söylerlerse alışverişlerinin bereketi giderilir. (Bölümün numarası 13; Page No. 212)  Başarı Allah'tandır! Allah, Peygamberimiz Hz. Muhammed'e (s.a.v.), âilesine ve sahabesine salât ve selam etsin.