Nafile sadaka

Nafile sadakanın tanımı

Nafile sadakanın hükmü

Nafile sadaka bütün vakitlerde –özellikle ihtiyaç anında- verilmesi müstehab olan bir sadakadır. Bu sadaka, Allah’ın Kitabında ve Peygamber (sallâllahü aleyhi vesellem)’in sünnetinde teşvik edilmiştir.

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: «Kimdir o yiğit ki Allah’a güzelce ödünç verir, Allah da onun verdiğinin mükâfatını kat kat artırır.» (Bakara: 245)

Ebu Hureyre (radiyellahu anh) anlatıyor: Resulullah (sallâllahü aleyhi vesellem) buyurdu ki: “Kim helâl kazancından bir hurma tanesi kadar bir şey sadaka verirse Allah Teâla onu güzellikle kabul eder –ki Yüce Allah zaten sadece helâl kazançtan verilen sadakayı kabul eder.- Sonra, sizden biriniz kendi çocuğunu besleyip büyüttüğü gibi, Yüce Allah da bu sadakayı, sahibi için bir dağ oluncaya kadar büyütür” [Buhari ve Müslim rivayet ettiler]

- Peygamber (sallâllahü aleyhi vesellem), sadakasını gizli verenleri, yüce Allah’ın, hiçbir gölgenin olmadığı kıyamet gününde kendi gölgesinde gölgelediği yedi sınıf insan arasında saymıştır.

O (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurmuştur: “Sağ elinin verdiğini sol elinin bilemeyeceği kadar gizli sadaka veren kimse” [Buhari ve Müslim rivayet ettiler]

Ka’b bin Ucre (radiyellahu anh)’ın rivayet ettiğine göre Peygamber (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurmuştur: “Suyun ateşi söndürdüğü gibi, sadaka da günahları söndürür (yok eder).” [Tirmizi rivayet etti]

Nafile sadakanın adabı

1- Vacip olan adaplar

1. Allah’a karşı samimi olmaktır. Dolayısıyla kişi, zekatını riya ve gösteriş için olmaksızın sadece Allah’ın rızasını kazanmak için vermelidir.

2. Kişi, yardım ettiği kimselere minnet etmek ve onları incitmekten kaçınmalıdır.

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: «Ey iman edenler! Yardım ettiğiniz kimselere minnet etmek ve incitmek sûretiyle o sadakalarınızı boşa çıkarmayın.» (Bakara: 264)

2- Müstehab olan adablar

1- Müslümanın; amcaları, dayıları ve kadının fakir durumdaki kocası gibi bakmakla yükümlü olmadığı akrabalarına sadaka vermesi müstehabtır.

Akrabalara bu hususta öncelik verilmesi daha faziletlidir. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: «Akraba olan yetimi» (Beled: 15)

Hadiste de “Yoksula verilen sadaka bir sadaka, akrabaya verilen sadaka ise iki sadaka yerine geçer: Biri sadaka sevabı, öteki de akrabayı koruyup gözetme sevabıdır.” [Nesâî rivayet etti]

2- Kişi, sadaka olarak malının helal, güzel ve kendisine en sevimli olanını seçip vermelidir.

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: «Sevdiğiniz şeylerden (Allah için) vermedikçe iyiliğe erişemezsiniz.» (Al-i İmran: 92)

3- Gizlice verilmelidir. Böyle yapılması ihlas ve samimiyete ve daha yakın; riya ve gösterişe daha uzaktır. Fakiri de gözetmenin en güzele yoludur.

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: «Eğer sadakaları açık olarak verirseniz o, ne güzeldir. Şayet onu gizleyip de fakirlere verirseniz, o da sizin için hayırlıdır. (Allah bununla) günahlarınızdan bir kısmını bağışlar. Allah, yaptıklarınızdan tamamıyla haberdardır.» (Bakara: 271)

Müslümanların dikkatini çekip onları iyilik yapmaya teşvik etme gibi önemli bir maslahatı ortaya çıkaracaksa sadakanın açık olarak verilmesinde bir sakınca yoktur.

4- Sadakanın belirli bir miktarı yoktur. Az da olsa verilmesi efdaldir.

Peygamber (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurmaktadır: “Yarım hurma vermek suretiyle de olsa kendinizi cehennem ateşinden koruyunuz.” [Buharî rivayet etti]

Nafile sadakanın faydaları

Birincisi: Kişiye yönelik faydalar

1. Nefsi arındırmaktır. Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: «Mallarının bir kısmını kendilerini temizleyip, arındıracak sadaka olarak al, ve onlar için dua et. Senin duan, onlar için bir huzurdur. Allah işitendir, bilendir.» (Tevbe: 103)

2. Efendimiz Muhammed (sallâllahü aleyhi vesellem)’e tabi olmaktır. Çünkü cömertlik onun temel vasıflarındandır.

O (sallâllahü aleyhi vesellem), malını infak ederken fakirlikten korkmazdı. Bilal (radiyellahu anh)’a şöyle derdi: “Ey Bilal! İnfak et! Kısarak veya cimrilik ile arşın sahibi olan [Allah’tan] endişelenme!” [Bezzâr rivayet etti]

3. Allah Teâla, malını tasadduk eden kimsenin rızkını genişletir ve o malın yerine daha iyisini verir.

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: «İnfak ettiğiniz herhangi bir şeyin yerine daha iyisini verir. Çünkü O, rızık verenlerin en hayırlısıdır.» (Sebe: 39)

4. Malı, satış esnasındaki karmaşadan kurtarmak. Kays bin Ebi Ğareze (radiyellahu anh) anlatıyor: “Resulullah (sallâllahü aleyhi vesellem) zamanında bize ‘simsarlar’ adı veriliyordu. Resulullah (sallâllahü aleyhi vesellem) yanımıza uğradı ve bize bu isimden daha güzel isim vererek şöyle dedi: “Ey tüccarlar topluluğu! Muhakkak ki bu alış-verişe boş söz ve yemin dâhil olur. O halde onu sadaka ile arındırın.” [Ebu davud rivayet etti]

5. Sevap kazanmaya ve günahların bağışlanmasına vesile olmak.

Peygamber (sallâllahü aleyhi vesellem) şöyle buyurmaktadır: “Kim helâl kazancından bir hurma tanesi kadar bir şey sadaka verirse Allah Teâla onu güzellikle kabul eder –ki Yüce Allah zaten sadece helâl kazançtan verilen sadakayı kabul eder.- Sonra, sizden biriniz kendi çocuğunu besleyip büyüttüğü gibi, Yüce Allah da bu sadakayı, sahibi için bir dağ oluncaya kadar büyütür.” [Buhari ve Müslim rivayet ettiler]

6. Müslümanın, sadaka-i cariye olarak öldükten sonra istifade edeceği bir amel olması.

Ebu Hureyre (radiyellahu anh) anlatıyor: Resulullah (sallâllahü aleyhi vesellem) buyurdu ki: “İnsanoğlu öldüğü zaman bütün amellerinin sevabı da sona erer, şu üç şey bundan müstesnadır: sadaka-i cariye, istifade edilen ilim, kendisine dua eden hayırlı evlat.” [Müslim rivayet etti]

7. Sadaka malı artmasını ve gelişmesini sağlar. Verilen nimetlere gösterilen şükrün bir göstergesidir. Şükredene de fazlası vadedilmiştir.

Yüce Allah şöyle buyurmaktadır: «Hani Rabbiniz: ‘Şükrederseniz elbette size nimetimi artırırım ve eğer nankörlük ederseniz, hiç şüphesiz ki azabım çok şiddetlidir’ diye bildirmişti.» (İbrahim: 7)

İkincisi: Topluma yönelik faydalar

1. Sadaka, toplumlar açısından zekatın misyonunu tamamlamaktadır.

2. İslam toplumundaki dayanışma, yardımlaşma, istikrar ve muhabbeti pekiştirir.