Ticaret mallarının zekatının hükmü

(8895) no'lu fetvanın birinci sorusu: Soru 1: İbn Hazm, el-Muhallâ isimli eserinde ticaret mallarının meşru olduğu kanaatinde değildir. Ve o ilgili eserinde ticaret mallarında zekat olduğunu söyleyen görüşleri tenkit etmekte ve şöyle demektedir: Ticaret mallarının meşru olduğunu söyleyenler Hz. Peygamber'e söylemediği şeyleri atfetmektedir. İbn Hazm, köle, at, sarı yakut (zeberced) ve mercandan neden vaciptir (farzdır) dememektedir? Çünkü bu mallar da diğer mallar gibi nemalanmaktadır. İbn Hazm, bu konudaki hadislerin zayaf olduğunu söylemektedir. Şeyh'e sormak isterim: Ben hangi görüşü alayım? Bir kişi onun görüşüne dayanarak ticaret mallarının zekatını vermezse zekat vermeyenlerden sayılır mı? Zahiri mezhebi uyulan bir sünnî mezhep midir?

Cevap 1: Paralarda ister altın ister gümüş olsun zekatın farziyeti Kitap, Sünnet ve icma ile sabittir. Ticaret mallarından maksat kendileri değildir. Bu mallardan asıl maksat gerek altın, gerek gümüş paradır. Meseleler maksatlarına göre değerlendirilirler. Zira Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: Ameller ancak niyetlere göredir. Bunun için hizmet için elde tutulan kölenin zekatı yoktur. Aynı şekilde binmek için beslenen atların da zekatı yoktur. Mesken amacı ile kullanılan evin de zekatı yoktur. Kıyafet olarak elde tutulan elbise zinet için elde tutulan zeberced, yakut, mercan vb. zinet eşyalarının da zekatı yoktur. Bu zikri geçen mallar vb. ticareti yapılmak amacı ile elde tutulursa zekatını vermek vaciptir. Çünkü bu mallarla altın ve gümüş para veya yerlerine geçecek başka para elde etmek istemektedir. İbn Hazm ticaret mallarında zekatın vacipliğini (farzlığını)nın olmadığını söylemesi ahkamın ta'lil edilmesini kabul etmemesine dayanmaktadır. Hükümlerin ta'lil edilmeyeceğini söylemek ve onun bir hüküm için getirildiğini söylememek batıl bir sözdür. Sahih olan hükümlerin ta'lil edilmesidir. Ve nasların bir hüküm için indiğini söylemektir. Fakat bunu alimler bilir ve hükümleri fıkhen genişletebilirler. Bazen alimler hükümlerin illetini bilmez ve nassın dışına çakmazlar. Dört mezhep imamının metodu budur. İlim ehli bilginlerin çoğunluğunun uygulaması da budur. Buna göre elinde bulunan ticaret mallarının zekatını vermeyen kimse hata etmektedir. Ticaret mallarında zekatın vacipliğini (farzlığını) ifade eden hadisler senetlerinde zayıflık olsa bile, delil olmaya ve bu esası desteklemeye elverişlidir. (Bölümün numarası 9; Page No. 313) Başarı Allah'tandır! Efendimiz Muhammed'e (s.a.v.), âilesine ve sahabesine salât ve selam olsun.