صدقهء نفلى

تعريف صدقه نفلى

با اين تعريف تحفه وهديه ومانند آنها كه براى محبت ودوستى داده ميشوند از صدقه نفلى جدا ميشوند، ودر مسمى صدقهء ويژه بعض احكام در شريعت داخل نميشوند.

حكم صدقهء نفلى

صدقهء نفلى در همه اوقات مستحب است، وبخصوص در هنگام نياز، در كتاب الله ودر سنت رسول الله (صلى الله عليه وسلم) بر آن تشويق شده، كه از جمله:

فرموده اى الله تعالى است: ( چه كسى به الله قرض حسنه ميدهد تا آنرا برايش چندين برابر بسيار زياد بگرداند) (بقره: 245)

از ابى هريرة روايت است كه فرمود: رسول الله ﷺ فرمودند: (( كسيكه بمقدار خرمائى از كسب پاك – كه الله تعالى جز پاك را نمى پذيرد- صدقه بدهد، الله تعالى آنرا بدست راست خود مى پذيرد، وسپس آنرا براى صاحبش پرورش ميدهد، همانطوريكه يكى از شما كرهء اسپش را مى پروراند تا اينكه مانند كوهى بشود)).[ به اتفاق بخارى ومسلم]

نبى اكرم ﷺ كسى را كه پنهانى صدقه ميدهد در جمله هفت كسى شمرده،كه الله تعالى در سايهء خود در روزيكه سايه اى جز سايه اى او نيست قرار ميدهد :(( ومردى كه صدقه ميدهد پنهانى، طوريكه دست چپش از آنچه كه دست راستش انفاق كرده نمى داند)).[ به اتفاق بخارى ومسلم]

از كعب بن عجرة روايت شده كه نبى اكرم ﷺ فرموده اند: ((صدقه اشتباه را چنان خاموش ميكند كه آب آتش را خاموش ميسازد)).[ به روايت ترمذي]

آداب صدقه نفلى

1- آداب واجب

أ- اخلاص براى الله تعالى، غرضش از دادن زكات، خاص براى الله باشد نه براى رياكارى وخود نمائى.

ب ـ از منت كردن وآزار رسانيدن اجتناب كند، بدليل فرموده اى الله عزوجل: ( اى كسانيكه ايمان آورديد صدقه هايتانرا با منت كردن وآزار رسانيدن باطل مكنيد) (بقره:264)

2- آداب مستحب

أ- مستحب است براى هر مسلمان كه براى خويشاوندان نيازمند خود كه نفقهء آنها بر وى لازم نيست صدقه بدهد، مانند عموهايش، وخالوهايش (دايى هايش)، و زن به شوهر فقيرش وامثال اينها، اين صدقه بهتر است از صدقه دادن به ديگران، الله تعالى ميفرمايد: ( يتيمى خويشاوند) (بلد:15).

ودر حديث شريف آمده است: (( صدقه بر مسكين صدقه است، وصدقه بر خويشاوند دو چيز است، يكى صدقه است، ودومى ارتباط خويشاوندى است)).[ به روايت نسائى]

ب ـ بايد كه از مال حلال، خوب و دوست داشتنى خود را برگزيند، الله تعالى فرموده است: (هرگز به نيكوئى نائل نميشويد تا از آنچه كه دوست مى داريد انفاق كنيد) (آل عمران: 92)

ج ـ پنهانى دادن صدقه، زيرا كه اين شيوه به اخلاص نزديك تر، و از ريا كارى وخود نمائى بعيدتر است، وهمچنين به معزز داشتن فقير نيز قريب تر ميباشد، الله تعالى فرموده است: ( اگر صدقات را آشكار بسازيد خوب است، واگر به طور پنهانى به فقراء بدهيد، براى شما بهتر است) (بقره: 271)

اگر در ظاهر كردن صدقه مصلحتى بود، مانند اينكه ديگران از وى در انفاق پيروى كنند، ونيز تشويق حاضرين بود، ظاهر كردنش مستحب است، ولى مسلمان بايد به نيت خود متوجه باشد.

د ـ صدقه دادن به آنچه كه برايش ميسر است اگرچه كم باشد، رسول الله ﷺ فرمودند: (( از آتش بپرهيزيد، اگرچه به نيمهء خرما باشد)).[ به روايت بخارى]

فوائد صدقهء نفلى

يكم: فوائديكه براى فرد بر مى گردد

1 - پاك سازى نفس است، الله تعالى فرموده است: ( از مالهايشان صدقه بگير، آنها را پاك بساز و تزكيه بكن با آن) (توبه: 103)

2 - پيروى از پيشواى ما محمدﷺ است، زيرا كه سخاوتمندى وكرم از اخلاق آنحضرت بود، وهميشه بخشش ميكردند واز فقر نمى ترسيدند، و به بلال مى فرمودند: (( اى بلال انفاق كن، و بيم كم كردن [ إقلالا: از روى فقر]  از صاحب عرش مدار )).[ به روايت بزار]

3 - الله تعالى عوض آنچه را انفاق كرده برايش ميدهد، ونفس صاحبش بلند ميشود، الله تعالى درين مورد مى فرمايد: ( وآنچه را كه انفاق كرديد عوضش را ميدهد، و او بهترين روزى دهنده است).(سبأ: 39)

4 - پاكسازى مال از اشتباهات خريد وفروش است، از قيس بن ابى غرزة روايت شده كه فرمود: در زمان رسول الله ﷺ بما سماسره [ سماسره: مراد از آن فروشندگان است ] ميگفتند، رسول الله ﷺ از نزد ما گذشتند وما را به نام بهتر از آن نامگذارى كردند، وفرمودند : (( اى گروه تجار، خريد وفروش سخنان بيهوده گفتن وقسم ياد كردن دارد، پس آنرا با صدقه دادن بياميزيد [ فشوبوه: امر است از شوب بمعنى خلط، وآميزش، براى كفاره آنچه از دروغ وغيره در ميان آنها ميگذرد امر فرمودند ] )).[ به روايت ابوداود]

5 - بدست آوردن حسنات، وكفاره گناهان است، بدليل فرموده رسول الله ﷺ: (( كسيكه به مقدار خرمائى از كسب پاك – كه الله تعالى جز پاك را نمى پذيرد- صدقه بدهد، الله تعالى آنرا بدست راست خود مى پذيرد، وسپس آنرا براى صاحبش پرورش ميدهد، همانطوريكه يكى از شما كرهء اسپش را مى پروراند، تا اينكه مانند كوهى بشود)).[ به اتفاق بخارى ومسلم]

6 - مسلمان از صدقه جاريه اش پس از مرگ نيز نفع ميبرد، از ابى هريرة روايت شده كه رسول الله ﷺ فرمودند: (( زمانيكه انسان بميرد، عملش منقطع ميشود، مگر از سه چيز: مگر از صدقه جاريه، ويا علمى كه از آن استفاده كنند، ويا فرزند صالحى كه برايش دعاء كند )).[ به روايت مسلم]

دوم: فوائديكه براى جامعه برميگردد

1 - صدقه رسالت زكات در مورد جامعه را اتمام مى بخشد.

2 - باعث تكافل وهمكارى وثبات وگسترش محبت در جامعه مسلمان ميشود.