اعتكاف

تعريف اعتكاف

مشروعيت اعتكاف

اعتكاف عملى است از اعمال فضائل، وطاعات بزرگ، از أم المؤمنين عائشه صديقه رضی الله عنها روايت شده كه فرمود: ( نبى اكرم (صلى الله عليه وسلم) در دههء اخير رمضان تا هنگام وفات شان به اعتكاف مى نشستند ).[ به روايت بخارى]

اعتكاف براى ما وكسانى پيش از ما نيز مشروع بوده است، الله متعال فرموده است: (به ابراهيم واسماعيل امر كرديم تا خانهء مرا پاك سازند براى طواف كنندگان و اقامت كنندگان براى عبادت ونماز گذاران در حال ركوع وسجود) (بقره:125)

حكم اعتكاف

اعتكاف در هر وقت سنت است، وبهترينش در دههء اخير رمضان ميباشد، زيرا كه رسول الله ﷺ بر آن در دههء اخير رمضان مداومت كرده اند.[ زاد المعاد].

شرطهاى اعتكاف

1ـ نيت

اعتكاف كننده نيت نموده در مسجد جهت قربت وعبادت الله تعالى اقامت گزيند، بدليل فرمودهء نبى اكرمﷺ: ( اعمال به نيت هايش بستگى دارد).[ به روايت بخارى ومسلم]

2ـ مسجديكه در آن به اعتكاف مى نشيند بايد كه مسجد جامع باشد

يعنى مسجدى باشد كه در آن نماز جمعه بخوانند، و در آن عموم مردم باشد، نه مسجدى كه مخصوص مردم يك منطقه خاص باشد.

مسجد جامع (جمعه خوانى)

3ـ پاكى از حدث بزرگ

بنابرين اعكاف جنب، و زنان حائض ونفساء صحيح نيست، بدليل عدم جواز توقف آنها در مسجد.

زمان اعتكاف

اعتكاف نشستن در هر روز و با هر مدتى صحيح است، مگر بهتر آنست كه مدت اعتكاف از يك شب وروز كمتر نباشد، زيرا كه از نبى اكرم واز يكى از يارانشان اعتكافى كمتر ازين مدت روايت نشده است.

اعتكاف دههء اخير رمضان

- بهترين وقت اعتكاف بوده، بدليل آنچه از أم المؤمنين عائشه صديقه رضی الله عنها ( روايت شده كه نبى اكرم ﷺ در دههء اخير رمضان تا زمان وفات شان اعتكاف نشسته اند.) [ به روايت بخارى]

- كسيكه در دههء اخير رمضان نيت اعتكاف نشستن را داشت، در مسجديكه نيت اعتكاف را كرده نماز فجر را ميخواند، پس از آن به اعتكاف مينشيند، از أم المؤمنين عائشه صديقه رضی الله عنها روايت شده كه فرمود: (رسول الله ﷺ در هر رمضان به اعتكاف مى نشستند، وقتى نماز صبح را ميخواندند به مكانى كه اعتكاف نموده بودند داخل ميشدند).[ به روايت بخارى]

- واعتكاف با غروب خورشيد آخرين روز رمضان پايان ميگيرد، بهتر است بيرون شدن از اعتكاف در بامداد روز عيد باشد، از پيشينيان نيك امت چنين نقل شده است.

حكمت اعتكاف

حكمت از اعتكاف نشستن، بريدن از دنيا، ومشغوليت بآن ، واهل دنيا، وفارغ شدن بعبادت ميباشد، براى اعتكاف نشسته، شايسته است تا قلب خود را نيز فارغ بگرداند.

آنچه براى معتكف مباح است

1 - بيرون رفتن از مسجد براى نيازمنديها، مانند خارج شدن براى غذا خوردن ونوشيدن، اگر كسى نبود كه برايش آنرا بياورد، وخارج شدن براى قضاى حاجت، بدليل آنچه كه از أم المؤمنين عائشه صديقهرضی الله عنها روايت شده كه فرمود: ( نبى اكرم ﷺ وقتيكه به اعتكاف بودند، سرشانرا بسوى من نزديك ميكردند، ومن آنرا شانه ميكردم[ أرجله: موهايشانرا درست ميكردم]، وبه خانه داخل نميشدند مگر براى نياز بشرى )[ رواه مسلم]

2 - شانه زدن ودرست كردن موى، نظر به حديث قبلى.

3 - سخن گفتن با مردم در موارد سودمند، وپرسيدن از حال واحوال شان، ولى خيلى صحبت كردن وپرحرفى شايسته نيست، زيرا با مقصود اعتكاف منافات دارد.

4 - بازديد برخى از خانواده وخويشاوندان، وبيرون رفتن از مكان اعتكاف براى وداع آنها، از أم المؤمنين صفيه بنت حيى روايت شده كه فرمود: (نبى اكرمﷺ در اعتكاف بودند، من شبانه بديدارشان رفتم با ايشان حرف زدم، پس از آن برخاستم كه برگردم، با من برخاستند تا مرا برگردانند[ليقلبنى: مرا بخانه ام برگردانند] ).[ به اتفاق بخارى ومسلم]

باطل كننده هاى اعتكاف

1 - خارج شدن از مسجد قصدا وبدون نياز بآن، اگرچه مدتش كوتاه باشد

بدليل آنچه از أم المؤمنين عائشه صديقه رضی الله عنها روايت شده كه فرمود: ( وبه خانه داخل نميشدند مگر براى نياز بشرى ).[ به روايت مسلم]

زيرا كه بيرون شدن از مسجد، بقا در مكان اعتكاف را كه ركن اعتكاف است منتفى ميسازد.

2 - آميزش وهمبسترى

اگرچه در شب باشد، بدليل فرمودهء الله متعال: ( وآميزش با همسرانتان مكنيد، در حاليكه شما در مساجد به اعتكاف نشسته ايد ) (بقره:187)

ودر حكم آميزش است: انزال بشهوت اگرچه بدون همبسترى باشد: مانند استمناء، وهمآغوشى با همسر در غير از فرج.

3 - قصد قطع كردن اعتكاف.

اگر مسلمانى نيت اعتكاف روزهاى معينى كرد، بعد از آن اعتكافش را قطع نمود، قضاى آن جواز دارد، زيرا كه از أم المؤمنين عائشه صديقه رضی الله عنها روايت شده كه فرمود: ( رسول الله ﷺ اگر ارادهء اعتكاف را ميداشتند نماز فجر ادا نموده به مكان اعتكافشان وارد ميشدند،[ معتكفه: موضع وجاى اعتكافش در مسجد] رسول الله ﷺ امر كردند تا خيمهء پشمى را در دههء آخر رمضان برپا كنند[الخباء: آنچه كه از پشم ويا پت مانند خيمه درست كنند]، كه چنين كردند- زينب نيز امر كرد چادر پشمى ويرا نيز برپا دارند، كه كردند، وساير همسران نبى اكرم ﷺ نيز امر كردند تا چادر هاى پشمى آنان نيز بر پا شود، كه شد، وقتيكه رسول الله ﷺ نماز فجر را اداء كردند، ديدند كه خيمه هاى پشمى زده اند، فرمودند: نيكوئى ميخواهند؟[ از بيم آنكه مبادا در اعتكافشان مخلص نباشند]امر كردند خيمهء ايشانرا بركنند،[ قوض: يعنى خيمه را بركنندند]واعتكاف در ماه رمضان را ترك نمودند، در دههء اول شوال باعتكاف نشستند )[ به اتفاق بخارى ومسلم] ودر روايت ديگر ( دههء آخر شوال )

4 - اعتكاف كننده از بيمار عيادت نميكند، وبه جنازه نيز حضور نمى يابد، وبراى عبادت الله تعالى در موضع اعتكافش گوشه نشينى ميكند.