اذان واقامت

تعريف اذان واقامت

حكم اذان واقامت

1ـ در مورد جماعت

سنت مؤكد است[فرض كفايى: فرضى است كه اگر كسى آنرا اداء كند، گناه از ديگران نيز ساقط ميگردد] ـ براى نمازهاى فرضى پنجگانه ـ در سفر وحضر، زيرا كه از شعائر ظاهرى اسلام بوده كه ترك آنها جواز ندارد، آنحضرت (صلى الله عليه وسلم) فرموده اند:" هنگاميكه وقت نماز فرا رسد، بايد يكى از شما اذان بدهد، سپس سالمندتر شما امامت كند"[ باتفاق بخارى ومسلم]

2ـ در مورد تنها گذار

سنت است، از عقبه بن عامر روايت است كه گفت: از رسول الله ﷺ شنيدم كه فرمودند:" پروردگارت از چوپان گوسفندانيكه در موقعيت قله[شظية: موقعيت مرتفع در قله كوه] كوهى قرار دارد، براى نماز اذان ميدهد، ونماز مى خواند به شگفت ميشود، الله ميفرمايد: به اين بنده ام بنگريد، اذان ميدهد، ونماز ميخواند، از من ميترسد، اين بنده ام را مغفرت كردم، ودر بهشت داخلش كردم"[ بروايت نسائى]

حكمت اذان

1- آگهى براى داخل شدن وقت نماز ومكانش ميباشد.

2 - تشويق كردن بر نماز جماعت است.

3 - آگاهانيدن غافلان، وياد آورى فراموشكاران براى اداى نمازيكه از بزرگترين نعمتها است..

اذان چه زمانى مشروع گريد وسبب آن چه بود؟

اذان در سال اول هجرى مشروع گرديد، وسبب وعلت آن: نياز به آن شد تا علامهء وضع شود كه داخل شدن وقت نماز را براى همه نمايان سازد، مسلمانان درين مورد باهم مشوره نمودند، شب فرا رسيد عبدالله بن زيد در خواب مردى را ديد كه ناقوسى [ناقوس: زنگ] را برداشته، برايش گفت : (آيا اين ناقوس را ميفروشى؟) آنمرد گفت : (با آن چه كار ميكنى) عبدالله گفت : (با آن به نماز دعوت ميكنم) مرد گفت: ( آيا ترا به چيزى بهتر از آن رهنمايى نكنم) عبدالله گفت : (آرى) پس همين اذان مشهور را برايش آموزش داد، وسپس اقامت را نيز به وى آموزانيد. [ بروايت دارمى ]

عبدالله گفت: وقتى صبح فرا رسيد نزد رسول الله ﷺ رفتم، وآنچه در خواب ديده بودم حكايت كردم، آنحضرت ﷺفرمودند: " اين رؤياى حق است ـ بخواست خداوند ـ برخيز همراه بلال آنرا بوى القاء كن، زيرا كه صداى وى از صداى تو بهتر وقويتر است ". [ بروايت ابوداود ]

فضيلت اذان

1 - براى مؤذن در پيش الله در روز قيامت هر چيزيكه صدايش بآن رسيده شهادت ميدهد، آنحضرت ﷺ فرمودند : " به اندازهء دورى صداى مؤذن اگر جنى ويا انسى ويا چيز ديگرى آنرا ميشنود، بدون ترديد در قيامت برايش شهادت ميدهد "[ بروايت بخارى ]

2 - اگر مردم از فضيلت آن آگهى يابند حتما براى دريافتش به رقابت ميپردازند، آنحضرت ﷺ فرمودند:" اگر مردم از آنچه در اذان، وصف اول نماز نهفته است آگاه شوند، و راهى جز قرعه اندازى [ الاستهام: قرعه كشى جهت خروج مستحق براى تقديم ] نيابند، حتما به قرعه كشى دست ميزنند "[ بروايت بخارى ]

شرطهاى صحت اذان

1 - از سوى مسلمان مرد وعاقل اداء شود.

2 - با ترتيب باشد.

3 - پيهم باشد، ميان كلماتش فاصلهء زيادى نباشد.

4 - داخل وقت نماز باشد.

سنتهاى اذان

1 - رو به قبله باشد.

2 - مؤذن از جنابت وبى وضوئى پاك باشد.

3 - در هنگام گفتن حى على الصلاة بسوى راست وگفتن حى على الفلاح بسوى چپ روى خود را بگرداند.

4 - مؤذن در هنگام اذان دو انگشت سبابه خود را در گوشهايش بگذارد.

5 - مؤذن بايد داراى صداى خوب وبلند باشد.

6 - اذان را بصداى خوب اداء كند، وتأنى در آن بكار برد.

وصف اذان واقامت

1 - وصف اذان: " الله أكبر، الله أكبر، الله أكبر، الله أكبر، أشهد أن لا إله إلا الله، أشهد أن لا إله إلا الله، أشهد أن محمداً رسول الله، أشهد أن محمداً رسول الله، حَيَّ على الصلاة، حَيَّ على الصلاة، حَيَّ على الفلاح، حَيَّ على الفلاح، الله أكبر، الله أكبر، لا إله إلا الله "[ بروايت مسلم]

2 - وصف اقامت: " الله أكبر، الله أكبر، الله أكبر، الله أكبر، أشهد أن لا إله إلا الله، أشهد أن لا إله إلا الله، أشهد أن محمداً رسول الله، أشهد أن محمداً رسول الله، حَيَّ على الصلاة، حَيَّ على الصلاة، حَيَّ على الفلاح، حَيَّ على الفلاح، ، قد قامت الصلاة، قد قامت الصلاة، الله أكبر، الله أكبر، لا إله إلا الله ".

آنچه براى كسيكه اذان را ميشنود مستحب است

1 - مانند آنچه مؤذن ميگويد او نيز بگويد، مگر در هنگاميكه مؤذن: " حي على الصلاة، حي على الفلاح "ميگويد، وى: " لاحول ولاقوة إلا بالله "[ بروايت بخارى]بگويد.

2 - پس از اذان ميگويد: " أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إلا الله وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، رَضِيتُ بِاللهِ رَبًّا، وَبِمُحَمَّدٍ ﷺ رَسُولًا، وَبِالْإِسْلَامِ دِينً "[ بروايت مسلم].

3 - برنبي اكرمﷺ بعد از اذان درود بفرستد، وپس از آن بگويد:" اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلَاةِ الْقَائِمَةِ، آتِ مُحَمَّدًا الْوَسِيلَةَ وَالْفَضِيلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدْتَهُ "[ بروايت بخارى]

4 - در ميان اذان واقامت، براى خودش دعا كند، زيرا كه دعاء درين وقت رد نميشود، بدليل فرمودهء آنحضرت ﷺ:" دعاء ميان اذان واقامت رد نميشود "[ بروايت احمد]

از احكام اذان واقامت

1 ـ هنگام جمع بين دو نماز مانند ظهر وعصر، به يك اذان اكتفاء ميشود، وبراى هر نماز اقامت جداگانه گفته ميشود.

2 ـ هرگاه اقامت گفته شد، پس از تاخيرى نماز شروع گرديد، نيازى به اعاده اقامت براى بار دوم وجود ندارد.

3 - مؤذن بايد از اشتباه در كلمات اذان احتياط كند، از آنجمله:

أ ـ گفتن: "آلله آكبر؟" به صيغه استفهام.

ب ـ گفتن: "الله اكبار" با افزايش الف بعد از باء.

ج ـ گفتن: "الله واكبر" با افزايش واو.

4 - هنگاميكه نماز برپا شد، شروع به نماز نفلى جواز ندارد، هرگاه اقامت گفته شد، ونماز نفلى را پيش از آن آغاز نموده بود، اگراندكى از آن باقي مانده است ميتواند آنرا تكميل كند، ودرغير اين حالت – بدون سلام- نماز نفلى را ترك كند وبا امام به جماعت فرضى بپيوندد.

5 - اذان كودك مميز صحيح است.

6 - براى نمازهاى كه به سبب خواب ويا فراموشى قضاء شده اذان واقامت گفتن جواز دارد، زيرا از نبى اكرمﷺ ثابت شده ـ هنگاميكه صحابه كرام از نماز صبح تا طلوع خورشيد بخواب رفتند ـ " به بلال امر كردند تا اذان بگويد، پس از آن وضوء كردند ودو ركعت ـ سنت ـ فجر را خواندند، پس از آن به بلال امر كردند تا اقامت گويد ونماز صبح را با ياران اداء كردند. "[ بروايت ابوداود]

7 - كسيكه در مسجد بود، پس از اذان بدون عذر از مسجد بيرون نرود، زيرا از ابى هريره روايت شده كه گفت:" رسول الله ﷺ به ما امر كردند، هرگاه در مسجد بوديد واذان گفته شد، از مسجد بيرون نشويد مگر اينكه نماز خوانده باشيد "[ بروايت احمد]

اذان فجر

در اذان اضافه ميشود: "الصلاة خيرمن النوم" دو بار، بدليل فرموده آنحضرت ﷺ : " هرگاه نماز صبح بود بگو: الصلاة خير من النوم، الصلاة خير من النوم "[ به روايت ابوداود]