احكام حج وعمره

حج

تعريف حج

حكم حج وفضيلت آن

حج ركنى از اركان پنجگانه اسلام است، كه الله تعالى بر بندگانش فرض گردانيده است، الله تعالى فرموده است: (وبراى الله است بر مردم، حج خانه كعبه بركسانيكه توانائى رفتن به آنرا دارند، وكسيكه كافرشد، الله از جهانيان بى نياز ميباشد) (آل عمران: 97).

ونبى اكرم (صلى الله عليه وسلم) فرمودند: (( اسلام بر پنج چيز بنا شده: شهادت دادن اينكه الهى جز الله نيست، ومحمد بنده وفرستاده اوست، وبرپا داشتن نماز، ودادن زكات، وحج خانه كعبه، وروزه رمضان)).[به اتفاق بخارى ومسلم]

ونيزنبى اكرمﷺ فرمودند: ((كسيكه حج كرد، در آن فحش نگفت [ رفث: به فحش گفتن نيزاطلاق ميشود ] ومعصيتى [ فسوق: معصيت ] مرتكب نشد، گناهان گذشته اش بخشوده ميشود )).[ به روايت ترمذى]

شروط حج

1ـ اسلام است

پس بر كافر واجب نيست، واز او درست نيست.

2ـ عقل است.

پس بر ديوانه واجب نيست، بدليل فرموده نبى اكرمﷺ: (( قلم از سه كس برداشته شده: از خوابيده تا بيدارشود، واز كودك تا بالغ گردد، واز ديوانه تا عاقل شود )).[ به روايت ابوداود]

3ـ بالغ شدن

پس بركودك واجب نيست، واگر احرام به حج بست، حجش درست است، ولى از حج اسلام كه فرض است كفايت نميكند، بلكه حج نفلى برايش ميباشد، بدليل حديث ابن عباس رضى الله عنه كه زنى كودكى را به رسول اللهﷺ بلند

كرد وگفت: آيا براى اين حج است؟ فرمودند: (( آرى، وبراى تونيز اجر است)).[ به روايت مسلم]

محرم شدن كودك براى حج جائز است

4ـ آزادى است

پس بر برده واجب نيست، بدليل فرموده نبى اكرمﷺ: (( هر بردهء كه حج كرد ، وپس از آن آزاد شد، بر وى حج ديگرى لازم است )).[ به روايت مسلم]

5ـ توانائى است

يعنى داشتن هزينه مصارف خوراك وپوشاك [زاد: خوردنى ونوشيدنى وپوشاكى كه به آن نياز باشد] ووسيلهء سفر، [راحله: وسيلهء سوارى، ماشين، ويا هواپيما، ويا كشتى] بدليل فرمودهء الله تعالى: (وبراى الله است بر مردم حج خانه كعبه بركسانيكه توانائى رفتن به آنرا دارند) (آل عمران:97).

6ـ وجود محرم[محرم: كسيكه بر وى ازوداج زنى حرام باشد، مانند پدر، برادر، وعمو وخالو] براى زن

به دليل حديث ابن عباس رضى الله عنه كه فرمود: نبى اكرمﷺ را هنگام خطبه شنيدم كه ميفرمودند: (( زن سفر نكند، مگر همراه صاحب محرمى)) مردى برخاست وگفت: اى رسول الله: همسرم براى حج خارج شده، ومن به غزوه فلان وفلان ميروم، آنحضرتﷺفرمودند: (( برو با زنت حج بكن)).[ به اتفاق بخارى ومسلم]

نيابت كردن در حج

كسيكه از حج كردن ناتوان باشد، به علت سالخوردگى، ويا بيماريكه اميد شفا يافتن از آن نيست، ويا به سبب ضعيفى بدنى طوريكه توان سوارشدن وسائل سفر را ندارد، بر وى لازم است كه براى حج وعمره كردن كسى را از جانب خود نائب بگيرد، اگربعد از احرام نمودن نائبش به حج ويا عمره شفا يافت، از وى كافى است.

از الفضل بن عباس رضى الله عنه روايت است كه زنى از خثعم گفت: ((اى رسول الله، بر پدرم فريضه حج الله است، در حاليكه بسيار سالخورده است، نميتواند بر پشت شتر قرار گيرد، فرمودند: بعوض او حج بكن)).[ به روايت ترمذى]

مردى ناتوان از حج

براى كسيكه در حج از شخص ديگرى نيابت ميكند شرطهاى زير معتبر است:

1 - شروط ياد شده حج در وى تحقق يابد.

2 - كسيكه به نيابت حج ميكند بايد پيش از اين براى خودش حج كرده باشد، اگر كسيكه به نيابت از ديگرى حج كرد، وهنوز براى خودش حج نكرده بود، اين حج براى خودش صحيح است، وهمان حج اسلام برايش شمرده ميشود، نه براى ديگرى.

ودليل آنهم روايت ابن عباس رضى الله عنه كه نبى اكرمﷺ مردى را شنيد كه ميگفت: (( لبيك عن شبرمه، فرمودند: شبرمه كيست؟ آنمرد گفت: برادرمن، ويا خويشاوند من است، فرمودند: آيا خودت حج كرده اى؟ گفت: نه فرمودند: از خودت حج كن، پس از آن از شبرمه)).[ به روايت ابوداود]

عمره

تعريف عمره

حكم عمره وفضيلت آن

عمره كردن يكبار در عمر مانند حج واجب است، ونزد برخى از أئمه سنت است، بدليل فرمودهء نبى اكرمﷺ: (( اسلام اينست كه شهادت دهى الهى جزالله نيست، ومحمد فرستاده الله هست، ونماز برپا دارى، وزكات بدهى، وحج بيت الله را اداء كنى، وعمره نمائى، واز جنابت غسل كنى، ووضوء را خوب انجام دهى، ورمضان را روزه بگيرى)).[ به روايت ابن خزيمة]

ورسول اللهﷺفرموده اند: (( عمره تا عمره كفاره است براى آنچه در ميان آنها است، وحج خالى از اشتباهات پاداشى جز بهشت ندارد)).[ به اتفاق بخارى ومسلم]