የተጠው’ዉዕ ሶላት

የተጠው'ዉዕ ሶላት ትርጓሜ

የተጠው’ዉዕ ሶላት ትሩፋት

1 - የተጠው’ዉዕ ሶላት አላህ አገልጋይ ባሪያውን እንዲወደው ምክንያት ይሆናል፡፡ በሐዲስ አልቁድሲ እንደተመለከተው አላህ እንዲህ ይላል፡- ‹‹ባሪያዬ እስክወደው ድረስ በነዋፍል (ግዴታ ያልሆኑ ተጨማሪ ዕባዳዎች በማከናወን) ወደኔ መቅረቡን ይቀጥላል፤ከወደድኩት ደግሞ የሚያይበት ማያው፣የሚሰማበት መስሚያው፣የሚሰነዝርበት እጅ እና የሚጓዝበት እግር እሆንለታለሁ፡፡ ከለመነኝ በእርግጥ እሰጠዋለሁ፤ከኔ መጠጊያና መጠበቂያ ከፈለገም በእርግጥ እጠብቀዋለሁ፡፡›› [በቡኻሪ የተዘገበ]

2 - የተጠው’ዉዕ ሶላት በግዴታ ሶላቶች ላይ ሊከሰቱ የሚችሉ ጉድለቶችን ያካክሳል፡፡ ነቢዩ ﷺ እንዲህ ብለዋል፡- ‹‹በትንሣኤ ቀን ከሥራዎቻቸው ውስጥ ሰዎች በመጀመሪያ የሚጠየቁበት ሶላት ነው፡፡ ጌታችን እርሱ የበለጠውን የሚያውቅ እየሆነ ለመላእኮች እንዲህ ይላል፡- ‹የባሪያዬን ሶላት አሟልቶት ወይም አጉድሎ ሰግዶ እንደሆነ እዩለት› ይላል፡፡ የተሟላ ከሆነ (ምንዳው) የተሟላ ሆኖ ይጻፍለታል፡፡ የጎደለ ነገር ካለ ደግሞ ባሪያዬ የተጠው’ዉዕ ሶላት እንዳለው እዩለትና ተጠው’ዉዕ ካለው ‹‹ለባሪያዬ የግዴታ ሶላቱን ከተጠው’ዉዑ አሟሉለት› ይላል፡፡ የተቀሩት ሥራዎችም በዚሁ ዓይነት ይወሰዳሉ፡፡›› [በአቡ ዳዉድ የተዘገበ]

3 - የተጠው’ዉዕ ሶላትን እቤት መስገድ ተመራጭ ነው

የጀማዓ ሶላት የተደነገገለት እንደ ተራዊሕ ያለው ሲቀር፣የተጠው’ዉዕ ሶላትን ከመስጊድ ይልቅ እቤት መስገድ ብልጫ አለው፡፡ ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹ከግዴታ ሶላት በስተቀር ያንድ ሰው በላጩ ሶላት እቤቱ የሚሰግደው ነው፡፡›› [በቡኻሪ የተዘገበ] ብለዋል፡፡

የተጠው’ዉዕ ሶላት ዓይነቶች

የተጠው’ዉዕ ሶላት ብዙ ዓይነቶች ያሉት ሲሆን ዋና ዋናዎቹ የሚከተሉት ናቸው ፡-

አንደኛ- የግዴታ ሶላት ቀዳሚና ተከታይ ሱንናዎች (ረዋትብ) [ረዋትብ (ነጠላው ራትብ) ቋሚና የጸና ነገር ማለት ነው፡፡ ]

የፈርድ ሶላቶችን የሚከተሉ ረዋትብ ሲሆኑ የጸኑ ሱንናዎች ናቸው፡፡

የረዋትብ ሱንና በአጠቃላይ አስር ወይም አስራ ሁለት ረክዓዎች ናቸው፡፡ እነሱም ፡-

- ከፈጅር ሶላት በፊት ሁለት ረክዓ፤

- ሁለት ወይም አራት ረክዓ ከዙህር በፊትና ሁለት ረክዓ ከዙህር በኋላ፤

- ሁለት ረክዓ ከመግሪብ በኋላ፤

- ሁለት ረክዓ ከዕሻእ በኋላ ናቸው፡፡ እብን ዑመር ባስተላለፉት መሰረት፡- ‹‹ከነቢዩ ﷺ የያዝኩት አስር ረክዓዎችን ነው፡፡ ሁለት ረክዓ ከዙህር በፊት፣ሁለት ረክዓ ከዙህር በኋላ፣ሁለት ረክዓ ከመግሪብ በኋላ በቤታቸው፣ሁለት ረክዓ ከዕሻእ በኋላ በቤታቸውና ከሱብሕ ሶላት በፊት ሁለት ረክዓ ናቸው፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

ከዙህር በፊት አራት ረክዓ ከማለታቸው ውጭ ከዚሁ ጋር ተመሳሳይ የሆነ ዘገባ ከዓእሻ (ረዐ) ተላልፏል፡፡ [በሙስሊም የተዘገበ]

ከረዋትብ ሱንናዎች ሁሉ በላጩና ነቢዩ ﷺ ከጉዞ ውጭና ተጓዥም ሆነው አዘውትረው የሰገዱት ሁለቱ የሱብሕ ቀዳሚ ሱንና ሶላት ነው፡፡ ዓእሻ (ረዐ) ባስተላለፉት መሰረት ፡- ‹‹ነቢዩ ﷺ ከነዋፍል ውስጥ ከሁለቱ የፈጅር ረክዓዎች ይበልጥ አጥብቀው ይፈጽሙት የነበረ ሌላ ምንም አልነበረም፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

ዋጅቦቹን ካለማጓደል ጋር ረክዓዎቹን ቀለል አድርጎ መስገድ ሱንና ነው፡፡

ዓእሻ (ረዐ) ባስተላለፉት መሰረት፡- ‹‹የአላህ መልእክተኛ ﷺ ሁለቱን የፈጅር ሱንና ረክዓዎች ከሱብሕ ሶላት በፊት ሰገዱና ፋቲሓን ቀርተውበታል ወይ? ብዬ እስከምጠራጠር ድረስ ያሳጥሩ ነበር፡፡›› [በቡኻሪና የተዘገበ] ብለዋል፡፡

ሁለተኛ- የውትር ሶላት

የውትር ድንጋጌና ትሩፋቱ

ውትር የጠበቀ ጽኑ ሱንና ነው፡፡ ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹አላህ ውትር (አንድ) ነው፤ውትርን (ኢተጋማሽን) ይወዳልና የቁርኣን ባለቤቶች ሆይ! ውትርን ስገዱ፡፡›› [በአቡ ዳዉድ የተዘገበ] ብለዋል፡፡ ነቢዩ ﷺ በሐዷርም ሆነ በሰፈር (እቤት እያሉም ሆነ በመንገደኝነት ጉዞ ላይ እያሉ) የውትር ሶላትን ተጠባብቀው ይሰግዱ ነበር፡፡

የውትር ሶላት አሰጋገድ

1 - የውትር ሶላት አነስተኛ ረክዓ አንድ ሲሆን ከፍተኛው ቁጥር አስራ አንድ ወይም አስራ ሦስት ረክዓ ነው፡፡ የሚሰገደው በሁለት-ሁለት ረክዓ ሆኖ በማጠቃለያው አንድ ረክዓ ብቻ ይሰገዳል፡፡

2 - ዝቅተኛው የምሉእነት ቁጥሩ ሦስት ረክዓ ሲሆን፣ሁለት ረክዓ ተሰግዶ በሰላምታ ካበቃ በኋላ አንድ ነጠላ ረክዓ ይሰገዳል፡፡ ሦስቱንም አገናኝቶ በአንድ ተሸሁድ ብቻ መስገድም ይቻላል፡፡

በመጀመሪያው ረክዓ ከፋቲሓ በኋላ ሱረቱል አዕላን፣ በሁለተኛው ሱረቱል ካፍሩንን፣በሦስተኛው ሱረቱል እኽላስን መቅራት ሱንና ነው፡፡

ኡበይይ ብን ከዕብ ባስተላለፉት መሰረት ፡- ‹‹የአላህ መልእክተኛ ﷺ በውትር የመጀመሪያው ረክዓ ‹ሰብ’ብሕ እስመ ረብብከል አዕላ›፣በሁለተኛው ‹ቁል ያ አይ’ዩሀል ካፍሩን››፣በሦስተኛው ‹ቁል ሁወል’ሏሁ አሐድ› ይቀሩ ነበር፡፡›› [በነሳኢ የተዘገበ] ብለዋል፡፡

የውትር ሶላት ወቅት

ከዕሻእ ሶላት በኋላ እስከ ጎሕ መቅደድ ድረስ ነው፡፡ በሌሊቱ የመጨረሻ ሲሶ መስገዱ በላጭ ነው፡፡ ከጃቢር በተላለፈው ሐዲስ ነቢዩ ﷺ ‹‹በሌሊቱ መጨረሻ ላይ አልነቃም ብሎ የፈራ ሰው ውትርን በሌሊቱ መጀመሪያ ላይ ይስገድ፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ]

ብለዋል፡፡ ነቢዩ ﷺ ‹‹በአንድ ሌሊት ሁለት ውትር የለም›› [በአቡ ዳዉድ የተዘገበ]

በማለታቸው ውትር ሁለት ጊዜ አይሰገድም፡፡ በተጨማሪም ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹በ(ሌሊቱ) መጨረሻ ለመነሳት ተስፋ ያደረገ ሰው ውትሩን በሌሊቱ መጨረሻ ይስገድ፣በሌሊቱ መጨረሻ የሚሰገድ ሶላት መላእኮች የሚጣዱት ነውና በላጭ ነው፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

የውትር ዱዓእ (ቁኑት)

በውትር ሶላት የመጨረሻው ረክዓ ከሩከዕ በፊት ወይም ከሩኩዕ ቀና ካሉ በኋላ ዱዓእ ማድረግ የተደነገገ ነው፡፡ በዱዓኡ ላይ ሁለት እጆችን ከፍ አድርጎ ከተላለፉት የዱዓእ ዓይነቶች አንዱን ያደርጋል፡፡

ከነዚህም የሚከተለውን እናገኛለን፡- ‹‹አል’ሏሁም’መ እህድኒ ፊመን ሀደይተ፣ወዓፍኒ ፊመን ዓፈይተ፣ወተወል’ለኒ ፊመን ተወል’ለይተ፣ወባሪክሊ ፊማ አዕጠይተ፣ወቅኒ ሸር’ረ ማቀዷይተ፣ፈእን’ነከ ተቅዲ ወላዩቅዷ ዐለይከ፣እን’ነሁ ላየዝልሉ መን ዋለይተ፣ወላየዕዝ’ዙ መን ዓደይተ፣ተባረክተ ረብ’በና ወተዓለይተ››

ትርጉሙ ፡- ‹‹አላህ ሆይ! ከተመሩት ጋር ወደ ቀጥተኛው መንገድ ምራኝ፡፡ ከዳኑትም ጋር አድነኝ፡ ከተወዳጀሃቸው ጋርም ተወዳጀኝ፡፡ የሰጠኸኝን ባርክልኝ፡፡ ከወሰንከው ክፉ ነገርም ጠብቀኝ፡፡ አንተ ወሳኝና ፈራጅ ስትኾን ባንተ ላይ የሚወስን የለምና፡ አንተ ያገዝኸው አይዋረድም፤አንተ የጠላኸውም አያሸንፍም፡፡ ጌታችን ሆይ! አንተ የቅድስናና የልቅና ባለቤት ነህና፡፡›› [በትርምዚ የተዘገበ]

- ኢማሙ ቁኑት (ዱዓእ) ሲያደርግ ከኋላው ያሉት፣የአላህ ውዳሴን በተመለከተው ሳይሆን በልመናው ክፍል ብቻ ኣሚን ይላሉ፡፡ ለምሳሌ ‹‹ፈእን’ነከ ተቅዲ ወላዩቅዷ ዐለይከ›› የሚለውን በመሳሰለ ውዳሴ ኣሚን አይባልም፡፡

ጠቃሚ ነጥቦች

1 - ከውትር ሶላት በኋላ ሦስት ጊዜ ‹‹ሱብሓነል መሊክል ቁድ’ዱስ›› [በአሕመድ የተዘገበ] ማለት ሱንና ነው፡፡ በሦስተኛው ላይ ጎተት አርጎ ድምጹን ከፍ ያደርጋል፡፡ ‹‹ረብ’ቡል መላእከት ወር’ሩሕ›› የሚለውን መጨመርም ይችላል፡

2 - ከነቢዩ ﷺ ያልተላለፈ በመሆኑ ከውትር ዱዓእም ሆነ ከማንኛውም ዱዓእ በኋላ ፊትን ማበስ የተደነገገ አይደለም፡፡

3 - ቁኑት ዓመቱን በሙሉ የተፈቀደ ሲሆን ለረመዳን ሁለተኛ አጋማሽ ብቻ የተወሰነ አይደለም፡፡ ደራሽ አደጋ በሚኖርበት ጊዜ በሁሉም የግዴታ ሶላቶች ቁኑት ማድረግ ሙስተሐብ ነው፡፡

4 - የቁርኣን ኸትም ዱዓን ሶላት ውስጥ ማድረግ አልተደነገገም፡፡

ሦስተኛ- የተራዊሕ ሶላት

ተራዊሕ፡ በረመዷን የሚሰገድ የሌሊት ሶላት ነው፡፡ ተራዊሕ (መታረፊያ) የተባለው ሶላቱ በመርዘሙ ምክንያት በየአራት ረክዓው ጣልቃ ያርፉበት ስለነበረ ነው፡፡

የተራዊሕ ሶላት ትሩፋት

በተባረከው የረመዷን ወር የአላህ መልእክተኛ ﷺ ለቀናት ከሰሓቦች ጋር ሰግደው ከዚያ በኋላ ግዴታ ሆኖ እንዳይደነገግ በመፍራት የተውት የጸና ሱንና ነው፡፡ ከሳቸው በኋላም ሶሓባቸው ሰግደውታል፡፡ [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ]

የተራዊሕ ሶላት ረክዓ ብዛት

በላጩ አስራ አንድ ረክዓ ነው፡፡ ምክንያቱም ነቢዩ ﷺ በብዛት በተግባር የፈጸሙት ይህ በመሆኑ ነው፡፡ እመ ምእመናን ዓእሻ (ረዐ) በረመዳን የአላህ መልእክተኛ ﷺ ሶላት እንዴት እንደነበረ ተጠይቀው ‹‹የአላህ መልእክተኛ ﷺ በረመዳንም ሆነ በሌላ ጊዜ ከአስራ አንድ ረክዓ አይጨምሩም ነበር፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

ጠቃሚ ነጥቦች

1 - የሌሊት ሶላት (ቅያሙል’ለይል) ዓመቱን በሙሉ የጠበቀ ሱንና ነው፡፡ የሌሊት ሶላትን መተው የተጠላ (መክሩህ) ነው፡፡ ዐብዱላህ ብን መስዑድ (ረዐ) ባስተላለፉት መሰረት አንድ ሰውዬ ነቢዩ ﷺ ዘንድ ተወሳና ‹‹እስኪነጋ ድረስ አሁንም እየተኛ ነው፣ለሌሊት ሶላትም አልተነሳም›› ሲበል፣ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹ሰይጣን በጆሮው ሸንቶበታል፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ]

 አሉ፡ አንድ ሰው ያስለመደውን የሌሊት ሶላት መተው የተጠላ ነው፡፡ ከዐብዱላህ ብን ዐምር ብን አልዓስ (ረዐ) በተላለፈው መሰረት የአላህ መልእክተኛ ﷺ ፡- ‹‹ዐብደላህ ሆይ! ሌሊት ለሶላት ይነሳ እንደነበረውና ኋላ የሌሊት ሶላቱን እንደ ተወው እገሌ ዓይነት አትሆን፡፡›› አሉኝ ብለዋል፡፡

2 - ማታ ሲተኙ ተነስቶ ለመስገድ ንይ’ያ አድርጎ መተኛት የተወደደ ነው፡፡ ከእንቅልፉ የነቃ ሰው ይህን አስመልክቶ በተላለፉት አዝካር አላህን መዘከር፣እንቅልፉን ከፊቱ ማበስና ጥርሱን መፋቅ ሱንና ነው::

ሑዘይፋ (ረዐ) ባስተላለፉት መሰረት ‹‹የአላህ መልእክተኛ ሌሊት ሲነሱ ﷺ አፋቸውን በመፋቂያ ያጸዱ (ጥርሳቸውን ይፋቁ) [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ]፣ወደ ሰማይ ይመለከቱ፣ከኣሊ ዒምራን ምዕራፍ የመጨረሻዎቹን አስር አንቀጾችም ይቀሩ ነበር፡፡›› ብለዋል፡፡

ከእብን ዐባስ (ረዐ) በተላለፈው መሰረት እመ ምእመናን መይሙና (ረዐ) ቤት - የሹሜያቸው ናቸው - አድሬ በአንድ ሰሌን አግድሙ ላይ ተኛሁ፤የአላህ መልእክተኛና ባለ ቤታቸው በሰሌኑ ቁመት ተኙ፡፡ እስከ ሌሊቱ አጋማሽ ወይም ወደዚያው አካባቢ ድረስ ተኙና ከእንቅልፍ ነቅተው እንቅልፉን ከፊታቸው አባበሱ፡፡

በሌላ ዘገባ ተነስተው ተቀመጡና ወደ ሰማይ ተመልክተው ከኣሊ ዒምራን ምዕራፍ አስር አንቀጾችን ቀሩ፡፡ በሌላ ተጨማሪ ዘገባ ደግሞ ከኣሊ ዒምራን ምዕራፍ የመጨረሻዎቹን አስር አንቀጾችን ቀሩ የሚል ተመልክቷል፡፡

አንድ ሰው ለሌሊት ሶላት ሲነሳ ሚስቱን ለሶለቱ መቀስቀስ፣ሚስቲቱም እንደዚሁ ከተነሳች ባሏን መቀስቀስ የተወደደ ነው፡፡ ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹አንድ ሰው ሌሊት ባለቤቱን ቀስቅሶ አንድ ላይ ሁለት ረክዓ ከሰገዱ አላህን ከሚያወሱ ወንዶችና ሴቶች ጋር ይመዘገባሉ፡፡›› [በአቡ ዳዉድ የተዘገበ] ብለዋል፡፡

3 - የሌሊት ሶላት እየሰገደ እንቅልፍ ያሸነፈው ሰው ሶለቱን ይተውና እንቅልፉ እስኪሄድለት ይተኛል፡ ከዓእሻ (ረዐ) በተላለፈው መሰረት ነቢዩ ﷺ ‹‹አንዳችሁ ሶላት ውስጥ እንቅልፍ ከተጫጫነው እንቅልፉ እስኪለቀው ድረስ ይተኛ፤አንዳችሁ እያንቀላፋ ከሰገደ ምናልባት እስትግፋር አደርጋለሁ ብሎ ራሱን ሊሰድብ (ሊረግም) ይችላልና፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

ለሶላት ከእንቅልፍ መንቃት

4 - በሌሊቱ የመጨረሻ ሲሶ እስትግፋርና ዱዓእ ማድረግ የተወደደ ነው፡፡ ከአቡ ሁረይራ (ረዐ) በተላለፈው መሰረት የአላህ መልእክተኛ ﷺ ፡- ‹‹አላህ U በሌሊቱ የመጨረሻ ሲሶ ወደ ቅርቢቱ ሰማይ ይወርድና ፡- ማነው የሚለምነኝና የምሰማለት? ማነው የሚጠይቀኝና የምሰጠው? ማነው ምሕረት የሚለምነኝና ምሕረት የማደርግለት? ይላል፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

አራተኛ- የዱሓ ሶላት

በዱሓ ጊዜ (ረፋድ ላይ) የሚሰገድ ሶላት ነው፡፡ የዱሓ ወቅት ጸሐይ ወጥታ በዓይን ግምት የጦር ዘንግ ያህል ከፍ ካለችበት - ከፍታው የሃያ ደቂቃ ያህል ቆይታ ነው - ጊዜ ጀምሮ ጸሐይ ከአናት አለፍ ከማለቷ ከአስራ አምስት ወይም ከሃያ ደቂቃ በፊት ያለው ጊዜ ነው፡፡

 በላጩ የመሰገጃ ጊዜ ሙቀቱ መበርታት በሚጀምርበት ጊዜ ነው፡፡ ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹የወደ አላህ ተመላሾች ሶላት (ሶላቱል አውዋቢን) የግመል ጥጃዎች ኮቴ በአሸዋው ሙቀት በሚለበለብበት ጊዜ ነው፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ] ብለዋልና፡

የዱሓ ሶላት ትሩፋት

አላህ ሐዲስ አልቁድሲ ውስጥ ፡- ‹‹የኣደም ልጅ ሆይ! በቀኑ መጀመሪያ ላይ አራት ረክዓዎችን ለኔ ስገድና (ለጉዳዩችህ እስከ ቀኑ) መጨረሻ እኔ እበቀሃለሁ፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ] ብሏል፡፡

የዱሓ ሶላት ረክዓ ቁጥር

ሁለት፣ወይም አራት፣ወይም ስድስት፣ወይም ስምንት ረክዓ መስገድ ይቻላል፡ ትክክለኛው እያንዳንዱን ሁለት ረክዓ በሰላምታ በማብቃት መስገድ ነው፡፡ ከነቢዩ ﷺ በተግባር የተረጋገጠው በሁለት ሁለት ረክዓ መስገድ ነውና፡፡

- የዱሓ ሶላት በያንዳንዱ የሰው አካል መገጣጠሚያ አጥንት ቁጥር ምጽዋት መስጠትን ያህል አጅር የሚያስገኝ ነው፡፡ ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹በያንዳንዳችሁ መገጣጠሚያና አጥንት ላይ የሚሰጥ ምጽዋት (ሶደቃ) አለ፡፡ እያንዳንዱ ተስቢሕ (ሱብሓነል’ሏህ ማለት) ምጽዋት ነው፡፡ እያንዳንዱ ተሕሚድ (አልሐምዱሊል’ላህ ማለት) ምጽዋት ነው፡፡ እያንዳንዱ ተሕሊል (ላእላሀ እል’ላል’ሏህ ማለት) ምጽዋት ነው፡፡ እያንዳንዱ ተክቢራ (አል’ሏሁ አክበር ማለት) ምጽዋት ነው፡፡ ወደ በጎ ነገር ማዘዝ ምጽዋት ነው፡፡ ከእኩይ ነገር መከልከልም ምጽዋት ነው፡፡ ከዱሓ (ሶላት) የሚሰግደው ሁለት ረክዓም ይህንኑ ይሸፍናል፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

- አራት ረክዓ ዱሓ የሰገደ ሰው እለቱን አላህ በቂው ነው፡፡ ከኑዐይም ብን ሀማር አልገጥፋኒ በተላለፈውና የአላህ መልእክተኛ ከጌታቸው በሚተላለፍላቸው ሐዲስ አልቁድሲ ውስጥ ፡- ‹‹የኣደም ልጅ ሆይ! በቀኑ መጀመሪያ ላይ አራት ረክዓዎችን ለኔ ስገድና (ለጉዳዩችህ እስከ ቀኑ) መጨረሻ እኔ እበቀሃለሁ፡፡›› [በአሕመድ የተዘገበ] ብሏል፡፡

- የሱብሕ ሶላትን በጀማዓ ሰግዶ ጸሐይ እስክትወጣ ድረስ አላህን በመዘከር ከቆየ በኋላ ዱሓን የሰገደው ሰው የተሟላ ሐጅና ዑምራ አጅር ያገኛል፡ የአላህ መልእክተኛ ﷺ፡- ‹‹የንጋት ሶላትን በጀማዓ የሰገደ፣ከዚያም ጸሐይ እሰክትወጣ ድረስ ቁጭ ብሎ አላህን የዘከረ፣ከዚያ ሁለት ረክዓ የሰገደ ሰው የአንድ ሐጅና ዑምራ ያህል ምንዳ ያገኛል፡፡›› ብለዋል፡፡ የአላህ መልእክተኛ ﷺ፡- ‹‹የተሟላ፣የተሟላ፣የተሟላ (አጅር)›› [በትርምዚ የተዘገበ ሲሆን አልባኒ ሶሒሕ ነው ብለውታል] ብለዋል፡፡

አምስተኛ - የመስጊድ መግቢያ ሶላት (ተሕይ’የቱል መስጅድ)

መስጊድ የገባ ሰው ከመቀመጡ በፊት እንዲሰግዳቸው የተደነገገ ሁለት ረክዓ ሶላት ነው፡፡

ብያኔው

የጸና ሱንና ነው፡፡ ማስረጃው ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹አንዳችሁ መስጊድ ከገባ ከመቀመጡ በፊት ሁለት ረክዓዎችን ይስገድ፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ] ማለታቸው ነው፡፡

ራትብ የሆነ ሱንና ወይም የግዴታ ሶላትም ሊተካው ይችላል፡፡ ለምሳሌ ዙህር ለመስገድ መስጊድ የገባ ሰው ከመቀመጡ በፊት የዙህርን ሱንና ከሰገደ የተሕይ’የቱል መስጅድ ሶላትን መተካት ይችላል፡፡

ተሕይ’የቱል መስጅድ

ስድስተኛ - የእስትኻራ ሶላት

አንድ ሰው በአንድ ጉዳይ ላይ ግራ ተጋብቶ መወሰን ሲያቅተው ከመቁረጡ በፊት የሚሰግደው ሁለት ረክዓ ሶላት ነው፡፡ ለተሻለው ነገር ለመመራት አንድ የአላህ አገልጋይ ማድረግና አለማድረግ በሚችልባቸው ነገሮች ላይ የሚበጀውን ለመምረጥ የተደነገገ ሶላት ነው፡፡ ከሶላቱ በኋላ ዱዓእ ያደርጋል፡፡ ነቢዩ ﷺ የቁርኣን ምዕራፍን ያስተምሯቸው እንደነበረ ሁሉ ለሶሓባ እስትኻራንም ያስምሯቸው ነበር፡፡

የእስትኻራ ዱዓእ

ነቢዩ ﷺ እንዲህ ብለዋል፡- ‹‹አንዳችሁ የሆነ ጉዳይ ካሰበ የግዴታ ያልሆነ ሁለት ረክዓ ይስገድና ‹አል’ሏሁምመ እን’ኒ አስተኺሩከ ብዕልምከ፣ወአስተቅድሩከ ብቁድረትከ፤ወአስአሉከ ምን ፈድሊከል ዐዚም፤ፈእን’ነከ ተቅድሩ ወላ አቅድሩ፣ወተዕለሙ ወላአዕለሙ፣ወአንተ ዐልላሙልጉዩብ፡፡ አል’ሏሁም’መ’ እንኩንተ ተዕለሙ አን’ነ ሃዘል አምር ኸይሩን ሊፊዲኒ ወመዓሺ ወዓቅበት አምሪ - አው ዓጅሊሂ ወኣጅሊህ ፣ፈቅድርሁ ሊ ወየስሲርሁ ሊ ሡም’መ ባሪክ ሊ ፊህ፤ወእን ኩንተ ተዕለሙ አን’ነ ሃዘል አምር ሸርሩን ሊ ፊዲኒ ወመዓሺ ወዓቅበት አምሪ - አው ዓጅል አምሪ ወኣጅሊህ -፣ፈስሪፍሁ ዐን’ኒ ወስሪፍኒ ዐንሁ፣ወቅዱር ሊየል ኸይረ ሐይሡ ካነ፣ሡም’መ አርድኒ ብህ፣ይበል፡፡›› ብለዋል፡፡

ትርጉሙ፡- ‹‹አላህ ሆይ! በእውቀትህ መልካሙን ነገር እንድትመርጥልኝ እለምነሃለሁ፤የሚበጀኝን በኃይልህ እንድት ወስንልኝ እለምንሃለሁ፡፡ ከታላቁ ችሮታህ እንድትለግሰኝም እጠይቀሃለሁ፡፡ አንተ ሁሉን ቻይ ስትሆን እኔ አቅመ ቢስ ደካማ ነኝና፡ እኔ ምንም የማላውቅ ስሆን አንተ ከሕዋስ ስሜት የራቀውን ሁሉ ፍጹም ዐዋቂ ነህና፡፡ አላህ ሆይ! ይህ ጉዳይ (ጉዳዩን ይጠቅስና) ለሃይማኖቴና ለዓለማዊ ሕይወቴ፣ለመጨረሻዬም የማይበጅ ከሆነ ከኔ አስወግድልኝና እኔንም ከርሱ መልሰኝ፡ የሚሻለኝን ነገር ባለበት ወስንልኝና (ነገሩን) አስወድደኝ፡፡›› [በቡኻሪ የተዘገበ] ማለት ነው፡፡

ሰባተኛ - ሁለት ረክዓ ከዉዱእ በኋላ

አቡ ሁረይራ (ረዐ) ባስተላለፉት መሰረት ነቢዩ ﷺ በፈጅር ሶላት ጊዜ ለቢላል (ረዐ) ፡- ‹‹ቢላል ሆይ! በጀነት ውስጥ የጫማዎችህን ኮሽታ ከፊት ለፊቴ ሰምቻለሁና በእስላም ውስጥ የሰራኸውን ከሁሉም በላይ ተስፋ የምታደርግበትን ሥራ ንገረኝ፡፡›› ሲሏቸው ቢላል፡- ‹‹በሌሊትም ሆነ በቀን ሰዓት በዚያ ዉዱእ የተጻፈልኝን ያህል ሶላት የምሰግድ ብሆን እንጅ ዉዱእ አድርጌ የማላውቅ ከመሆን ውጭ እኔ ዘንድ ተስፋ የሚጣልበት ሥራ አልሰራሁም፡፡››[በቡኻሪ የተዘገበ] ብለዋል፡፡

ስምንተኛ - ያልተገደበ (ሙጥለቅ) ተጠውዉዕ

ሙጥለቅ ተጠው’ዉዕ በጊዜም ሆነ በምክንያት ያልተገደበ ሶላት ነው፡፡ ያልተገደበ ተጠው’ዉዕ መስገድ ከሚከለከልባቸው ወቅቶች ውጭ ሁሌ መስገዱ የተደነገገ ሶላት ነው፡፡

ያልተገደበ (ሙጥለቅ) ተጠው’ዉዕ ሶላት ምሣሌዎች የሌሊት ሶላት (ቅያሙል›ለይል)

ነቢዩ ﷺ እንዲህ ፡- ‹‹ከግዴታ ሶላት በኋላ በላጩ ሶላት የሌሊት ሶላት ነው፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

 በተጨማሪም ነቢዩ ﷺ ፡- ‹‹ጀነት ውስጥ ውጭያቸው ከውስጥ፣ውስጣቸውም ከውጭያቸው የሚታዩ ክፍሎች ይገኛሉ፡፡›› ሲሉ አንዱ ገጠሬ ዐረብ ተነሳና የአላህ መልእክተኛ ሆይ! ለማን ናቸወ? አላቸው፡፡ እሳቸውም ፡- ‹‹አንደበቱ ጥሩ ጥሩውን ለሚናገር፣ምግብ ለሚያበላ፣ጾምን ለሚያዘወትርና ሰዎች ሲተኙ ለአላህ ሌሊት ለሚሰግድ ሰው ናቸው፡፡›› [በትርምዚ የተዘገበ] አሉት፡፡

ሶላት መስገድ የተከለከለባቸው ወቅቶች

1 - ከፈጅር ሶላት በኋላ ጸሐይ ወጥታ በዓይን ግምት የጦር ዘንግ ያህል ከፍ እስከምትል ድረስ፡፡ ይህ በተለምዶ የሃያ ደቂቃዎች ያህል ቆይታ ነው፡፡

2 - ጸሐይ ልክ አናት ላይ ከሆነችበት ጊዜ ዘንበል እስክትል ድረስ፡፡

3 - ከዐስር ሶላት በኋላ እስክትጠልቅ ድረስ፡፡

ማስረጃው ዑቅባ ብን ዓምር (ረዐ) ባስተላለፉት መሰረት ፡- ‹‹የአላህ መልእክተኛ ﷺ በሦስት ጊዜያት ውስጥ እንዳንሰግድባቸው፣ሙታንን እንዳንቀብርባቸው ይከለክሉን ነበር፡፡ እነሱም ፡- ጸሐይ ጎላ ብላ በምትወጣበት ጊዜ ከፍ እስክትል ድረስ፣ቀትር ላይ ጸሐይ ከአናት አለፍ እስክትል ድረስና ጸሐይ ለመጥለቅ ስትቃረብ እስክትጠልቅ ድረስ ናቸው፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ]