ከመሬት የሚወጣ ጠቃሚ ሀብት ዘካት

ከመሬት የሚወጣ ሀብት ትርጓሜ

tከመሬት የሚወጣው ሁለት ዓይነት ሲሆን እህልና ፍራፍሬ፣ ማዕድንና የተቀበሩ ንብረቶች ናቸው፡፡

አንደኛ - እህልና ፍራፍሬ

የእህልና ፍራፍሬ ትርጓሜ

የእህልና ፍራፍሬ ዘካትን የሚመለከት ድንጋጌ

የእህልና ፍራፍሬ ዘካትን መክፈል ዋጅብ ነው፡፡ አላህ እንዲህ ብሏልና ፡- ‹‹በአጨዳው ቀን፣ተገቢውን (ዘካት) ስጡ፤›› [አል-አንዓም፡141]

ነቢዩም ﷺ ‹‹በዝናም ወይም በተጠራቀመ የተፈጥሮ ውሃ (የተመረተ) ከሆነ አንድ አስረኛወን፣በጉድጓድ ውሃ (የተመረተ) ከሆነ የአንድ አስረኛ ግማሽ (አምስት ከመቶ የዘካት ክፍያ) ይከፈላል፡፡›› [በቡኻሪ የተዘገበ] ብለዋል፡፡

የእህልና ፍራፍሬ ዘካትን ግዴታ የሚያደርጉ ሸርጦች

1 - የሚቀመጥ መሆን

የሚቆይና የሚቀመጥ ሳይሆን ለዕለታዊ ፍጆታ ብቻ የሚውል ከሆነ፣በዚህ ሁኔታ ወደ ገንዘብነት የማይለወጥና የተሟላ የንብረትነት ጥቅም የማይሰጥ በመሆኑ ዘካት አይከፈልበትም፡፡

2 - የሚሰፈር መሆን

በአውሱቅ (የመስፈሪያ ዓይነት ነው) የሚሰፈር መሆን፡፡ ‹‹በእህልም ሆነ በተምር አምስት አውሱቅ [አንድ ወሰቅ ስልሳ ሷዕ ነው] እስኪደርስ ድረስ ሰደቃ (የዘካት ክፍያ) የለበትም፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ] የሚለው የነቢዩﷺ ቃል የዚህን ሸርጥ አስፈላጊነት ያረጋገጣል፡፡

እንደ አትክልትና በቆልት ያለ የማይሰፈር ከሆነ ዘካት አይከፈልበትም፡፡

3 - በሰው እጅ በራሱ መሬት ላይ የተዘራ መሆን

በገዛ ራሱ የበቀለው ወፍ ዘራሽ ግን ዘካት አይከፈልበትም፡

4 - የዘካት መክፈያ መጠን (ንሷብ) የሞላ መሆን

ይህም አምስት አውሱቅ ነው፡፡ ነቢዩﷺ ‹‹በእህልም ሆነ በተምር አምስት አውሱቅ እስኪደርስ ድረስ ሰደቃ (የዘካት ክፍያ) የለበትም፡፡›› [በሙስሊም የተዘገበ] ብለዋልና፡፡

የዘካት መክፈያው አነስተኛ መጠን (ንሷብ) ሦስት መቶ ነቢያዊ ሷዕ ሲሆን፣ ይህም 612ኪሎ ግራም ጥሩ ዓይነት ገብስ ነው፡፡ ንሷቡን ለመሙላት ያንድ አዝመራ ወቅት ተመሳሳይ እህል፣ለምሳሌ አንዱ የተምር ዓይነት ከሌላው የተምር ዓይነት ጋር ይደባለቃል፡፡ ንሷቡን ለመሙላት አንዱ የእህል ዓይነት ዝርያው ካልሆነ የእህል ዓይነት ጋር፣ለምሳሌ አጃ ከገብስ ጋር ወይም ከተምር ጋር አይቀላቀልም፡፡

የእህልና ፍራፍሬ ዘካት መክፈያ ጊዜ

የእህል ሰብል ዘካ መክፈያ ጊዜ ፍሬው ሲጠነክር ሲሆን የፍራፍሬውም ፍሬው ሲበስልና ለመብላት ምቹ በሚሆንበት ጊዜ ነው፡፡ እህሉን ወይም ፍራፍሬውን ከደረሰና ከጎመራ በኋላ የሸጠ ሰው የዘካት ክፍያውን የሚሸከመው ሻጩ ነው፡፡ ዘካው ግዴታ ሲሆን ባለቤት የነበረው እሱ ነውና፡፡

የእህልና ፍራፍሬ ዘካት የክፍያ ግዴታ መጠን

1 -የዝናምና የምንጭ ውሃን በመሳሰለ ውሃ በመጠቀም ያለ መሳሪያና ያለ ወጭ ከተዘራው ላይ አንድ አስረኛ (10%) ይከፈልበታል፡፡

2 - እንደ ጉድጓድ ውሃ ባለ ጥረትና ወጭን በሚጠይቅ ውሃ በተዘራው ላይ ግን የአንድ አስረኛ ግማሽ (5%) ይከፈልበታል፡፡

3 - አንዳንዴ በዝናም ውሃ አንዳንዴ ደግሞ በጉድጓድ ውሃ በመጠቀም በሁለቱ ጥምረት በተዘራው የአንድ አስረኛ ሦስት አራተኛ (7.5%) ይከፈልበታል፡፡ ለዚህ ማሰረጃው ነቢዩﷺ ‹‹በዝናም፣በወንዞችና በምንጮች ውሃ በተዘራው አንድ አስረኛ፣በግመል ጉልበት በሚወጣ የጉድጓድ ውሃ (የተመረተ) ከሆነ የአንድ አስረኛ ግማሽ ይከፈላል፡፡››[በቡኻሪ የተዘገበ] ማለታቸው ነው፡፡

የእህልና የፍራፍሬ ምርት መበላሸት

እህልና ፍራፍሬ ሆን ተብሎ ወይም በቸልተኝነት ሳይሆን በራሱ የተበላሸ ከሆነ የዘካት ክፍያ የለበትም፡፡ ግዴታነቱ ከጸናበት በኋላ ሆን ብሎ ወይም በቸልተኝነት ወይም በርሱ በኩል በተፈጸመ ጥቃት የተበላሸ ከሆነ ዘካውን የመክፈል ግዴታ አለበት፡፡

የማር ዘካት

እብን ዐብዱል በር (ረዐ) ብዙኃኑን ዑለማእ በመጥቀስ እንዳስተላለፉት ማር ዘካት አይከፈልበትም፡፡ በቁርአንም ሆነ በሱና የሚከፈልበት መሆኑን የሚያረጋግጥ ትክክለኛና ግልጽ ማስረጃ የሌለ ሲሆን፣መርሆው ማስረጃ እስካልቀረበ ድረስ ግዴታነት የማይጸና መሆኑን ስለሚያስረዳ ይበልጥ የጎላው አቋም ይኸኛው ነው፡፡

ሁለተኛ - ማዕድኖችና የተቀበሩ ንብረቶች

የማዕድንና የተቀበሩ ንብረቶች ትርጓሜ

የማዕድንና የተቀበረ ንብረት ዘካን የሚመለከት ድንጋጌ

ዘካው ዋጅብ ነው፡፡ አላህ እንዲህ ብሏልና ፡- ‹‹እላንተ ያመናችሁ ሆይ! ካፈራችሁትና ከዚያም ለናንተ ከምድር ካወጣንላችሁ ከመልካሙ ለግሱ፤›› [አል-በቀራህ፡267]

ነቢዩም ﷺ ‹‹ተቀብረው በሚገኙ ንብረቶች (የዘካት ክፍያ መጠን) አንድ አምስተኛ ነው፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ] ብለዋል፡፡

የተቀበረ ንብረት ዘካት ሸርጦች

ተቀብሮ የተገኘ ገንዘብ ምንም ቅድመ ሁኔታ የለውም፣አንድ ሰው ንብረቱን ካወጣ ዘካውን ወዲያውኑ ይከፍላል፡፡

የማዕድንና የተቀበሩ ንብረት ዘካት የክፍያ መጠን

ለብዙም ሆነ ለአነስተኛ መጠን የዘካት ክፍያ መጠኑ አንድ አምስተኛ ነው፡፡ ይህም ‹‹ተቀብረው በሚገኙ ንብረቶች (የዘካት ክፍያ መጠን) አንድ አምስተኛ ነው፡፡›› [በቡኻሪና ሙስሊም የተዘገበ] በሚለው የነቢዩﷺ ሐዲስ መሰረት ነው፡፡

ጥሬ ወርቅ

ጥሬ ብር

ጥሬ እርሳስ

ጥሬ ብረት